راههای رسیدن به خودآگاهی

خودآگاهی اولین گام برای رسیدن به موفقیت است
 

اولین گام: وضعیت تان را توصیف کنید

اولین کاری که برای بدست آوردن خود آگاهی و موفقیت در زندگی لازم است انجام دهید، اینست که یک توصیفی از وضعیت خود در هر 4 بعد وجودی خویش داشته باشید و حتی اگر لازم شد روی کاغذ بنویسید. توانایی ها، نقاط ضعف، امکانات، محدودیت ها و احساسات خود را در آن بیان کنید. هر چقدر ریزتر باشد میزان خود آگاهی شما بیشتر خواهد بود.
 
ابعاد وجودی چهارگانه انسان
برای مثال در بعد ظاهری، اکثر انسانها با خلقیات و روحیات خود آشنایی دارند و شاید بتوانند به راحتی بیان کنند که چقدر میخوابند و یا چه مقدار میخورند؟ چقدر قدرت بدنی دارند، از لحاظ سلامتی در چه وضعیتی هستند؟ از وضعیت چهره خود راضی هستند؟ و... .
در بعد روانی می توان از خود اینگونه سوال کرد که آیا به راحتی مطالب را درک میکنم؟ حافظه قوی دارم؟ قدرت تمرکزم خوبست؟ غالب فکرهایمان در چه سیری است؟ افکارم عمیق و پخته است یا سطحی و زود گذر؟ چه چیزهایی باعث خشم و شادی و ترس من می شود و چرا؟ و اینکه آیا در کردار و گفتار آدم صاف و صادقی هستم و چرا؟ و... .
در بعد اجتماعی نیز باید عنوان داشت که آیا از همه نقش ها و وظایف خود به خوبی خبر داریم؟ از وظایف هر کدام آگاه هستیم؟ آیا شغل خوب و متناسب با خود داریم؟ از حقوق آن راضی هستیم؟ آیا نظرات اطرافیان برایمان مهم است و چرا؟ و...
در بعد معنوی هر فرد باید قادر باشد که به این پرسش ها پاسخ دهد که آیا به خدا، معاد و پیامبران الهی معتقد است؟ آیا به دین و تقیدات مذهبی پای بند است یا نه؟ تا چه حد؟ راه سعادت و رستگاری خود را در چه می بیند و چرا؟ و... .
پاسخ به تمام این پرسش ها، مطمئنا زمانی مفید خواهد بود که ما به ریشه های جواب خود نیز بپردازیم و از چرایی آنها نیز بحث کنیم و الا صرف گفتن بله یا خیر نمی تواند شناختی عمیق از وضعیت خود اعطا کند.
نکته: شناخت تیپ های شخصیتی نیز میتواند به ما در خود آگاهی کمک شایانی بکند. در کتاب اینیاگرام نوشته ریچارد ریسو و هادسون، تیپ های شخصیتی در 9 گروه دسته بندی شده اند که می توان با یک آزمون مشخص کرد که ما از کدام دسته هستیم و چه روحیاتی داریم.
 

گام دوم: آینده را روشن کنید

با داشتن تحلیل هایی صحیح از وضعیت زندگی خود، نقاط ضعف و قوت خود را پیدا میکنیم. در هر مورد با توجه به ارزش هایی که برایمان مهم است، باید نقاط ضعف و محدودیت ها را کمتر کرده و کنترل نماییم و نقاط قوت و امکانات خویش را توسعه دهیم.
برهمین اساس شروع میکنیم به تعیین اهداف در هر بعد از ابعاد وجودی خویش. آینده و چشم انداز هر کدام را مشخص میکنیم. اهدافی که در نظر میگیریم باید حتما این مولفه ها را داشته باشند:
اولا باید بصورت دقیق معلوم شود و گنگ و مبهم نباشد. مثلا اگر کسی میخواهد خشم خود را کنترل کند و یا یکی میخواهد اعتماد به نفس خود را افزایش دهد باید به صورت دقیق مشخص شود که منظورش چیست؟ آیا خشم در همه زمینه ها یا مثلا در کتک نزدن فرزندان؟ اعتماد به نفس در همه زمینه ها یا فقط در حیطه ی سخنرانی و... .
ثانیا باید قابل اندازه گیری باشد تا بتوان بر آن کنترل داشته باشید؛ مثلا اگر میخواهید نماز شب خوان شوید، فعلا با هفته ای یکبار شروع میکنید و بعد از دو ماه با هفته ای دوبار و الی آخر. این گونه مداومت و کنترل سبب خواهد شد که شما به این اعمال عادت کنید و کم کم به شخصیت شما تبدیل خواهد شد و پس از مدتی خواهید دید که تبدیل به شخصیتی جدید شده اید.
 
 
سیاست تشویق و تنبیه
در کنترل خود می توانید از سیاست تشویق و تنبیه نیز استفاده کنید. مثلا در اول روز شرط کنید که امروز خشمگین نخواهم شد و در طول روز مراقبه کنید و درآخر روز محاسبه کنید که آیا موفق شدید یا خیر؟ اگر جوابتان مثبت بود می توانید به خودتان یک تشویقی بدهید مثل بستنی و اگر جوابتان منفی بود می توانید خودتان را تنبیه کنید مثل روزه گرفتن.
ثالثا قابل دسترسی بوده و تخیلی و غیر منطقی نباشد. اینکه برخی ها می خواهند یک شبه به خواسته های خود برسند امری غیر عقلایی است. حتما باید اهداف شما در حد دسترسی شما باشد. متناسب با امکانات و استعدادهای شما. از قدیم گفته شده سنگ بزرگ علامت نزدن است. مطمئنا یک فرد عصبی مزاج در یک روز نمی تواند خشم خود را کنترل کند اما با برنامه ریزی صحیح میتواند در مدت زمانی نه چندان دور این خصلت را از خود دور کند.
اگر این اهداف غیرواقع بینانه باشد ممکن است حتی انسان را با بیراهه هایی مواجه کند که نه راه پس داشته باشد نه راه پیش. مثلا فردی با درآمد متوسط اگر بخواهد یک ماهه میلیاردر شود، راهی به جز خلاف نمی توان برایش متصور شد. راهی که ممکن است آینده اش را هم تباه کند.
 
مدیریت زمان در تعیین اهداف
رابعا محدود به زمانی خاص باشد. اگر مدت زمان مشخصی پشت پرده اهداف نداشته باشیم این اهداف به درازا خواهد کشید آنگونه که دیگر خودمان هم از حوصله خواهیم افتاد و کلا بیخیالش میشویم و یا آنقدر امروز و فردا میکنیم تا اجل مان سر برسد.
نکته: گاها نقاط ضعف هایی که داریم قابل حل شدن نیست، در این موارد ابتدا فکر کنید که آیا واقعا این نقطه ضعف است یا فقط شما چنین برداشتی دارید؟ بعد ببینید آیا در دیگران وجود ندارد و آنها با قضیه چطور کنار آمده اند؟ برای یافتن این پاسخ ها نیز میتوانید با متخصصین مربوطه ارتباط داشته باشید و از آنها راهنمایی بگیرید.
 

گام سوم: انرژی تولید کنید

برای پیمودن مسیر زندگی و اهدافتان نیاز به یکسری انگیزه و انرژی دارید، سعی کنید این انرژیها را کسب کنید.

• ارتباط خود را با خانواده بهتر ساخته و این ارتباط را افزایش دهید. داشتن روابطی گرم با خانواده احساس ارزشمندی به انسان دست میدهد.
• سعی کنید روابط اجتماعی خود را گسترش دهید. داشتن ارتباطات گرم و صمیمانه با دوستان و گذراندن اوقات خوب با آنان نیز به انسان احساس خوشآیندی می دهد.
• بدانید که موجودی منحصر به فرد هستید و جهان از خلقت شما حتما هدف خاصی داشته است. پس به این موجود منحصر به فرد اهمیت بدهید. چنانکه حضرت علی (علیه السلام) میفرماید: بدانید که برای جان های شما، قیمت و بهایی جز بهشت نیست. آگاه باشید و خود را جز به بهشت نفروشید. (غررالحکم و دررالکلم، ص177)
• سعی کنید الگوهایی برای خود در زندگی داشته باشید. الگوهایی که همیشه الهام بخش شما باشند.
• انسان ها همان گونه که میاندیشند، زندگی میکنند، پس مثبت بیاندیشید و تصویری توانا و موفق، از خود داشته باشید.
• پناه بردن به دامن طبیعت به کسب خودآگاهی عمیق تر کمک می کند. پس گاهی به کوه و دشت سربزنید، در جنگل یا ساحل دریا قدم بزنید، تا به عظمت آنها در وجود خویش بیشتر پی ببرید.
• هر روز در بهترین اوقات خود و در لحظاتی خاص در خلوت، با خدا گفت و گو کنید و از او بخواهید تا قدرت درونی ما را افزایش دهد و به حکمت های الهی یقین داشته باشید. بدانید که هیچ کاری بی حکمت در این عالم اتفاق نمی افتد.